نخستین دندان کودک درواقع در ماه چهارم دورن جنینی یعنی در رحم مادر شکل می گیرد بنابراین بهداشت دندان باید خیلی زود یعنی از زمان بارداری مادر آغاز گردد پس مادر باید تغذیه صحیح داشته باشد و غذای سالم و کافی بخورد و به قدر کافی کلیسم، فسفر و دیگر مواد معدنی لازم را به بدن خود برساند که در ساختمان استخوانها و دندانهای جنین مورد لزوم است و همچنین لازم است که به حد کافی ویتامین، به ویژه ویتامین c   و D 

مصرف نماید تا نخستین دندانهای کودک وی قوی و سالم باشند.

گاهی بانوان، در دوران بارداری دچار تورم لثه می شوند که به اصطلاح تورم لثه بارداری نامیده می شود که ناشی از تغییرات «هورمونی » است. بهداشت کافی توام با تمیز نگاهداشتن دهان و مسواک نمودن دندانها از این عارضه جلوگیری می کند.

پس از تولد کودک، نباید از بهداشت دهان کودک غافل بود و پیش از درآمدن نخستین دندانها نیز باید به این امر مهم توجه نمود. درست است که مسواک کردن را باید پس از دندان درآوردن کودک انجام داد، ولی با یک پارچه تمیز و یا تنزیب می توان باکتریها و پلاک ها را از زبان و لثه وی زدود. اگر از دندانهای کودکان مراقبت نشود و به حال خود رها گردند، دچار پوسیدگی خواهند شد بنابراین مراقبت از دندانها را هرچه زودتر و از ابتدای کودکی باید به فرزندان خود بیاموزیم تا در بزرگسالی کمتر دچار پوسیدگی و دیگر عوارض دندانی شوند.

در این نوشتار راهنمائیهای کوتاهی در این مورد ارائه می دهیم:

1 - تغذیه کودکان باید درست باشد

عادت دادن کودکان به خوردن شیر، آب میوه و مایعات شیرین درحالت خوابیده منجر به پوسیدگی دندانها در شیرخوارگی می شود زیرا مقداری از مایع بطری، در دهان باقی می ماند و در اطراف دندانها جمع شده و با تشکیل آسید در طول زمان، موجب خرابی مینای دندان و نهایتا تمامی دندان می گردد. اگر کودک عادت به خوابیدن، با بطری در دهان دارد بهتر است بطری را با آب پر کرد.

2 - پس از هر غذا دهان کودک را تمیز کنید

پس از هر غذا دهان کودک را با یک پارچه تمیز یا تنزیب پاک کنید که بدینوسیله تکه های باقیمانده غذا که باعث پوسیدگی دندان می شوند، از دهان کودک خارج گردند و در اثر این امر، کودک از همان اوان کودکی یاد می گیرید که پاک کردن دهان یک امر عادی و ضروری است و پس از آنکه دندان درآورد، بدون مقاومت به پاک کردن دهان و دندان تن درخواهد داد.

3 - مقدار بسیار کم خمیر دندان بکار ببرید

پس از آنکه دو سه دندان نخستین در آمدند مقدار کمی خمیردندان دارای «فلوراید» را که بیش از یک لپه نباشد، به یک پارچه یا مسواک آغشته کنید و دندان کودک را تمیز نمائید. این کار علاوه بر اینکه دندان راتمیز می کند، آن را خیلی زود با فلوراید موضعی مواجه می نماید.

4 - در پایان نخستین سال تولد

کودک را نزدیک دندان پزشک که با کودکان صمیمانه رفتار می کند، ببرید.

کودک شما ممکن است هیچ گونه کرم خوردگی دندان نداشته باشد که باعث نگرانی شود اما دندان پزشک می تواند نخستین نشانه های حفره های بسیار ریز پوسیدگی را که در اثر خوردن شیر یا مکیدن انگشت به وجود می آیند، ببیند. البته در این سن به ندرت نیاز به «رادیوگرافی » و درمان پیدا می شود. به هر حال باید به دندان پزشکی مراجعه نمائید که به کودکان مهربان بوده و رفتاری مناسب داشته باشد. او باید با زبان کودکی با کودک حرف بزند به ویژه اینکه در «ویزیت » نخست بسیار مهم است که کودک نترسد. موقع معاینه، کودک باید درحال آرامش باشد. معاینه کودک در این سن بهتر است در پیش از ظهر و در ساعات اول روز باشد چه دراین موقع کودک خسته و بدخلق نیست.

5 - وقتی که کودک شروع به راه رفتن کرد

باید معاینات به طور مرتب انجام گیرند. پس از معاینه نخستین که در 71یک سالگی انجام گرفت هر شش ماه یکبار کودک را پیش دندان پزشک ببرید تا هم دندانها را، برای وجود حفره، و هم لثه ها رامعاینه کند واگر لازم بود، رادیوگرافی هم بکند ولی اصولا تا سن بلوغ (12 تا 14 سالگی) نیاز به رادیوگرافی تمام دندانها، برای مقایسه بعدی نیست. بین سالهای 7 تا9 معاینه دندان حائز اهمیت است چه اگر دندانها رشد ناهنجار داشته باشند می توان آنها را اصلاح کرد تا وضع نامطلوب و ظاهر زشت ایجاد نشود. در سالهای بعد باید دقت بیشتری به عمل آید و مواظبت بیشتری از دندانها بشود.

مطلبی که لازم به یادآوری است این است که نباید تصور کرد چون دندانها شیری هستند و دائمی نمی باشند، عدم مواظبت می تواند مجاز باشد.

6 - به کودک بیاموزید که دندانهای خود را مسواک بکند.

اگر کودک نتواند ماهرانه مسواک بزند، ناراحت نشوید چه هنوز حرکات کودک به خوبی هماهنگ نیستند پس هر طور که مسواک کند خوبست و قابل قبول. تا موقعی که مطمئن شوید که وی می تواند به خوبی مسواک کند به او کمک نمائید تا دندانهای خود را بشوید. تا حدود شش سالگی دندانهای او را دست کم موقع خواب، با مسواک بشوئید.

7- بین دندانهای کودک را با نخ ویژه دندان که اصطلاحا «فلاس » می نامند تمیز کنید:

وقتی که کودک دو دندان نزدیک بهم دارد، دست کم روزی یکبار لای دندانهای او را با نخ تمیز کنید. این نوع دندانها معمولا در دو سالگی به وجود می آیند. اگر کودک از تمیز کردن لای دندانهای خود جلوگیری کند وی راناگزیر نکنید ولی به هر صورت بهتر است با محبت و نوازش او را به این کار راضی نمائید. اگر موقع تمیز کردن لای دندانها با نخ، از لثه خون بیاید و یا لثه حساس شود بدانید که بیش از حد لازم فشار داده اید. اگر این حساسیت و خونریزی ادامه یابد با دندان پزشک مشورت نمائید.