نقرس یک بیماری ثانویه به افزایش اسید اوریک است که در اثر تجمع و رسوب کریستال های اسید اوریک ( اورات سدیم ) در مایع سینوویال مفاصل ، نسج نرم ، کلیه و ... ایجاد می شود .
کریستال های تولید کننده بیماری مفصلی :
برخی از کریستال ها وقتی که در داخل فضای مفصلی آزاد شوند ، پاسخ التهابی را به دنبال خواهند داشت . مهم ترین این کریستال ها که ایجاد سینوویت نموده و به التهاب مفصل منجر می شوند عبارتند از :
- اورات سدیم
- کلسیم پیروفسفات
- میکروکریستال های کورتیکواستروئید
- کریستال های هیدروکسی آپاتیت
قبل از بحث درباره کریستال های تولیدکننده بیماری نقرس لازم است آگاهی مختصری در مورد عوامل تولیدکننده این کریستال ها داشته باشیم :
اسید اوریک :
- مقدار اسید اوریک سرم تابع توارث و عوامل محیطی ( نظیر عادات اجتماعی ، وضع تغذیه و ... ) می باشد . مقدار طبیعی اسید اوریک در مردان 1/5 ( 1+-) میلی گرم در صد سی سی و در زنان 4 (1+-) میلی گرم در صد سی سی سرم می باشد . کمتر بودن مقدار اسید اوریک در زنان به نظر می رسد به علت اثر استروژن در افزایش دفع کلیوی اسید اوریک باشد . بعد از یائسگی مقدار اسید اوریک بالا می رود و به حدود مقدار اسید اوریک مردان می رسد .
- افزایش اسید اوریک را با واژه « هایپراوریسمی » مشخص می کنند که به معنای بالا بودن اسید اوریک در خون و ادرار است که در اثر دفع نشدن این اسید از طریق کلیه ها به وجودمی آید . اگر مقدار اسید اوریک تغلیظ شده در مایعات بدن از حد مشخصی تجاوز کند باعث تشکیل ذرات بلورین اسید اوریکی ( اورات سدیم ) در مفاصل و بافت ها می شود .
عوامل خطر مرتبط با بالا بودن اسيد اوريك خون و نقرس :
- عوامل ژنتيك
- سن و جنس
- وزن
- رژيم غذايي
- مصرف مشروبات الكلي
- وجود برخي بيماري ها : نارسايي كليه يا عدم توانايي كليه ها در دفع مواد زائد و ساير بيماري هايي كه در بالا بودن اسيد اوريك خون دخيل هستند مانند : فشار خون بالا ، سندرم لش نيهان ، پسوريازيس و بعضي از سرطان ها
- داروها
رژيم غذايي و نقرس :
- اجتناب از خوردن مقادير زياد غذاهايي كه حاوي پورين هستند . اين غذاها عبارتند از : گوشت قرمز ، جگر ، برخي از غذاهاي دريايي وانواع ماهي ها ( ماهي كولي و ساردين) ، ، قارچ ، كربوهيدرات هاي تصفيه شده نظير قند و نان سفيد و...
- چاقي با بالا رفتن سطح اسيد اوريك در خون ارتباط دارد . حدود نيمي از افراد مبتلا به نقرس حداقل 15 درصد اضافه وزن دارند و دو سوم آن ها مبتلا به افزايش تري گليسريدهاي سرم مي باشند .
پيشگيري :
- اولين اقدام پيشگيرانه اصلاح سبك زندگي است . مصرف متعادل پروتئين ها ، محدود كردن ميزان مصرف گوشت به حدود 100 گرم در روز و جايگزين كردن منابع پروتئيني با انواع غير گوشتي مانند : لبنيات كم چرب ، تخم مرغ ، سويا و...
- مصرف حداقل 2 تا 4 ليتر آب يا ساير مايعات در روز كمك شاياني به دفع اسيد اوريك از ادرار مي كند .
- پرهيز جدي از مصرف الكل
- مصرف سبزي ها و ميوه هاي با رنگ تيره نظير : گيلاس ، توت سياه و انگور سياه – تمشك و زازالك و...
- داشتن تمرين منظم ورزشي ضرورت دارد .بيماري نقري در زمينه بيماري پر فشاري خون ، ديابت و افزايش چربي خون بيشتر ديده مي شود ، لذا داشتن تناسب اندام و تمرينات منظم ورزشي در پيشگيري از بيماري نقرس اهميت خاصي دارد .