احکام نماز بیماران
 

کیفیت نماز بیمار از نظر قبله

؟کسى که باید نشسته نماز بخواند، و در موقع نشستن، کف پاها را بر زمین مى گذارد، باید در هنگام نماز صورت و سینه و شکم او رو به قبله باشد و لازم نیست ساق پاى او رو به قبله باشد.

؟ کسى که نمى تواند نشسته نماز بخواند، باید در حال نماز به پهلوى راست طورى بخوابد که جلوى بدن او رو به قبله باشد و اگر قادر بر این نباشد، باید به پشت بخوابد به طورى که کف پاى او رو به قبله باشد.

احکام بدن و لباس نمازگزار

؟ لباس نمازگزار باید پاک باشد و اگر کسى عمداً با بدن یا لباس نجس نماز بخواند، نمازش باطل است.

؟ اگر نداند که بدن یا لباسش نجس است، و بعد از نماز بفهمد نجس بوده، نماز او صحیح است ولى احتیاط مستحب آن است که اگر وقت دارد، دوباره آن نماز را بخواند

؟ اگر فراموش کند که بدن یا لباسش نجس است و در بین نماز یا بعد از آن یادش بیاید، باید نماز را دوباره بخواند و اگر وقت گذشته، قضا نماید.

صحّت نماز با بدن و لباس نجس

در سه صورت، اگر بدن یا لباس نمازگزار نجس باشد، نماز او صحیح است:

1-     آن که به واسطه زخم یا جراحت یا دملى که در بدن اوست، لباس یا بدنش به خون آلوده شده باشد;

2-     ب: آن که بدن یا لباس او به مقدار کمتر از درهم (اندازه دوریالى یا سر انگشت) به خون آلوده باشد:

3-     ج: آن که ناچار باشد با بدن یا لباس نجس نماز بخواند.

ü     در دو صورت اگر فقط لباس نمازگزار نجس باشد، نماز او صحیح است:

1-     آن که لباس هاى کوچک او مانند جوراب یا عرقچین نجس باشد

2-     آن که لباس زنى که پرستار بچه است، نجس شده باشد .

• اگر در بدن یا لباس نمازگزار، خون زخم یا جراحت یا دمل باشد، چنانچه طورى است که آب کشیدن بدن یا لباس یا عوض کردن لباس براى بیشتر مردم یا براى شخص او، سخت است، تا وقتى که زخم یا جراحت یا دمل خوب نشده است، مى تواند با آن خون نماز بخواند، و همچنین است اگر چرکى که با خون بیرون آمده یا دوایى که روى زخم گذاشته اند نجس شده، در بدن یا لباس او باشد.
• نماز با لباس خون آلود اگر از دهان و بینى و مانند اینها، خونى به بدن یا لباس برسد، احتیاط واجب آن است که با آن نماز نخواند.
•  کسى که بدنش زخم است، اگر در بدن یا لباس خود خونى ببیند و نداند که خون زخم است یا خون دیگر، نماز خواندن با آن مانعى ندارد.

تأخیر براى ایستاده خواندن نماز

•       اگر انسان احتمال بدهد که تا آخر وقت بتواند ایستاده نماز بخواند، مى تواند اول وقت نماز بخواند، اگر چه احتیاط آن است که نماز را تأخیر بیندازد .

    اذان

•      کسى که نمى تواند بیشتر از انجام واجبات نماز از بیرون آمدن ادرار و مدفوع، خوددارى کند، نباید اذان و اقامه و بقيّه مستحبّات قبل از نماز را بگوید و در نماز فقط به انجام واجبات اکتفاء کند.

    تکبیرة الاحرام

•    کسى که لال است یا به واسطه لکنت زبان، نمى تواند « اللّه اکبر » را درست بگوید، باید هر طور که مى تواند بگوید و اگر به هیچ وجه قادر بر گفتن آن نیست، باید در قلب خود بگذراند و براى تکبیر، اشاره کند و زبانش را هم اگر مى تواند حرکت دهد.

  طهارت مکان

•    مکان نمازگزار اگر نجس است، نباید به آن اندازه تَر باشد، که رطوبت آن به بدن یا لباس او برسد، ولى جایى که پیشانى را بر آن مى گذارد، اگر نجس باشد، حتى در صورت خشک بودن آن، نماز باطل است و احتیاط مستحب آن است که مکان نمازگزار اصلا نجس نباشد.

نشستن در نماز

• اگر در بین نماز از ایستادن عاجز شود، باید بنشیند و اگر از نشستن هم عاجز شود باید بخوابد، ولى تا بدنش آرام نگرفته، باید چیزى نخواند.
•  تا انسان مى تواند ایستاده نماز بخواند، نباید بنشیند، مثلا کسى که در موقع ایستادن، بدنش حرکت مى کند، باید به چیزى تکیه دهد، یا بدنش را کج کند ـ یا خم شود یا پاها را بیشتر از معمول گشاد بگذارد ـ و به هر نحو که مى تواند، ایستاده نماز بخواند. ولى اگر به هیچ قسم، حتى مثل حال رکوع هم نتواند بایستد، باید راست بنشیند و نشسته نماز بخواند.
•  تا انسان مى تواند بنشیند، نباید خوابیده نماز بخواند و اگر نتواند راست بنشیند، باید هر طور که مى تواند بنشیند و اگر به هیچ قسم نمى تواند بنشیند، باید به طورى که در احکام قبله گفته شد، به پهلوى راست بخوابد و اگر نمى تواند، به پهلوى چپ و اگر آن هم ممکن نیست به پشت بخوابد، به طورى که کف پاهاى او رو به قبله باشد.

رکوع در نماز نشسته

•   کسى که نشسته رکوع مى کند، باید به قدرى خم شود که صورتش مقابل زانوها برسد و بهتر است به قدرى خم شود که صورت نزدیک جاى سجده برسد.
• اگر نتواند به مقدار ذکر رکوع بماند، در صورتى که بتواند پیش از آن که از حدّ رکوع بیرون رود، ذکر را بگوید، باید در آن حال تمام کند و اگر نتواند در حال برخاستن ذکر را به قصد رجاء بگوید.

ناتوانى از رکوع

•    هرگاه نتواند به اندازه رکوع خم شود، باید به چیزى تکیه دهد و رکوع کند و اگر موقعى هم که تکیه داده نتواند به طور معمول رکوع کند، باید به هر اندازه مى تواند، خم شود و اگر هیچ نتواند خم شود، باید موقع رکوع بنشیند و نشسته رکوع کند و احتیاط مستحب آن است که نماز دیگرى هم بخواند و براى رکوع آن با سر اشاره نماید.

ناتوانى از سجده

•   کسى که به هیچ وجه نمى تواند خم شود، باید براى سجده بنشیند و با سر اشاره کند و اگر نتواند باید با چشم ها اشاره نماید و در هر دو صورت احتیاط واجب آن است که اگر مى تواند به قدرى مهر را بلند کند که پیشانى را بر آن بگذارد و اگر نمى تواند، احتیاط مستحب آن است که مهر را بلند کند و به پیشانى بگذارد و اگر با سر یا چشم ها نمى تواند اشاره کند، باید در قلب نيّت سجده کند و بنا بر احتیاط واجب با دست و مانند آن براى سجده اشاره نماید.
•   اگر دمل یا زخم، تمام پیشانى را گرفته باشد، باید به یکى از دو طرف پیشانى سجده کند و اگر ممکن نیست، به چانه و اگر چانه هم ممکن نیست باید به هر جاى از صورت که ممکن است سجده کند و اگر هیچ جاى از صورت نیز ممکن نباشد، باید با جلوى سر سجده نماید.
•  کسى که نمى تواند پیشانى را به زمین برساند، باید به قدرى که مى تواند خم شود و مهر یا چیز دیگرى را که سجده بر آن صحیح است، روى چیز بلندى گذاشته و طورى پیشانى را بر آن بگذارد که بگویند سجده کرده است، و نیز باید کف دست ها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول به زمین بگذارد.

   سرفه و آه در نماز

•    سرفه کردن و آروغ زدن و آه کشیدن در نماز اشکال ندارد، ولى گفتن آخ و آه و مانند اینها که دو حرف است، اگر عمدى باشد، نماز را باطل مى کند .

؟کسى که مى تواند بایستد، اگر بترسد که به واسطه ایستادن، مریض شود یا ضررى به او برسد، مى تواند نشسته نماز بخواند و اگر از نشستن هم بترسد، مى تواند خوابیده نماز بخواند.

؟کسى که مى تواند ایستاده نماز بخواند، اگر در حال ایستاده یا نشسته نتواند رکوع کند، باید ایستاده نماز بخواند و براى رکوع، با سراشاره کند و اگر نتواند اشاره کند، باید به نيّت رکوع چشم ها را هم بگذارد و ذکر رکوع را بگوید و به نيّت برخاستن از رکوع، چشم ها را باز کند و اگر از این هم عاجز است، باید در قلب، نيّت رکوع کند و ذکر آن را بگوید .

ناتوانى از سجده کامل

 در سجده باید کف دست را بر زمین بگذارد ولى در حال ناچارى پشت دست هم مانعى ندارد، و اگر پشت دست ممکن نباشد، باید مچ دست را بگذارد، و چنانچه آن را هم نتواند، باید تا آرنج، هر جا را که مى تواند بر زمین بگذار و اگر آن هم ممکن نیست، گذاشتن بازو کافى است.

؟ کسى که مقدارى از شست پایش بریده، باید بقیه آن را بر زمین بگذارد و اگر چیزى از آن نمانده، یا اگر مانده خیلى کوتاه است، باید بقیه انگشتان را بگذارد و اگر هیچ انگشت ندارد، باید هر مقدارى که از پا باقى مانده بر زمین بگذارد.